Welkom op de vernieuwde website over de familie Cozijnsen.

Inleiding

In Nederland en daarbuiten zijn er naar schatting tussen de 600 en 700 personen met de familienaam Cozijnsen. Veel van die personen zullen elkaar niet kennen, maar allemaal zijn ze op een of andere manier nakomelingen van Hendrick Cousijnse uit Barneveld. Hij is de vroegst bekende drager van de familienaam.

Betekenis van de naam Cozijnsen

Het gebruik van familienamen is op de Veluwe pas laat op gang gekomen. In de zeventiende eeuw hadden veel families nog geen achternaam of ze werden nauwelijks gebruikt. In de kerkelijke registers werden de namen van personen gevormd door een voornaam en de naam van de vader met als achtervoegsel -s of -sen. Alleen vooraanstaande families maakten gebruik van een achternaam. Een aantal van die vadersnamen zijn later familienamen geworden. Bekende voorbeelden zijn Jansen, Willemsen of Hendriks. Pas in de achttiende eeuw werden familienamen gebruikelijk en vanaf 1811 bij de invoering van de Burgerlijke Stand zelfs verplicht.

Cozijnsen is een typisch voorbeeld van een patroniem of vadersnaam. Cozijnsen betekent: zoon van Cozijn. Deze voornaam kwam in de zestiende en zeventiende eeuw voor op de Veluwe. De naam Cozijnsen is niet uniek. Op enkele andere plaatsen is op een vergelijkbare manier bijna dezelfde familienaam ontstaan, zoals de naam Cosijnse (uit Baarn e.o.) en Cousijnsen (uit Nijkerk e.o.). Een verband tussen die families is niet aangetoond en onwaarschijnlijk.

Het dorp Barneveld

De familie Cozijnsen heeft zijn oorsprong in Barneveld. Dit dorp is gelegen in het midden van Nederland aan de rand van de Veluwe. In de 18^de eeuw was Barneveld al een van de grotere nederzettingen in de regio met een duidelijke betekenis als marktplaats voor de omliggende kleinere dorpen. De belangrijkste economische activiteit was toch de landbouw. Tegenwoordig heeft Barneveld meer dan 40.000 inwoners en huist verscheidene industrieën. Internationaal is Barneveld bekend als centrum van de pluimveehouderij.

Oorsprong van de familie

Voor de invoering van de Burgerlijke Stand in 1811 waren de kerken verantwoordelijk voor het optekenen van de doopsels, huwelijken en begrafenissen. Dit werd redelijk consequent uitgevoerd, maar de informatie in de registers is meestal erg summier. In Barneveld speelt bovendien de moeilijkheid dat familienamen niet veel werden gebruikt. De kerkelijke registers van Barneveld beginnen in 1620. In het huwelijksregister van 1636 komt voor het eerst de naam Cozijnsen voor.

De volgende tekst is er opgetekend:

Getrouwd 20 Maart: Aelbert Hendricksen, sone van Hendrick Cousijnen, en Willemtje Wulleven van Domselaar.

In dit register is nog geen sprake van een familienaam. Cousijnen wijst waarschijnlijk naar de naam van de vader van Hendrick, die Cozijn zou kunnen hebben geheten. Bij de geboorte van Aelbert Hendricksen's zoon Lubbert in 1641 wordt Cozijnsen (hier nog Cousijnen) voor het eerst als familienaam gebruikt.

Gedoopt 20 Junij Lubbert, sone van Aelbert Hendrick Cousijnen

In de daaropvolgende generaties wordt de familienaam vaak weggelaten in de kerkelijke registers. Toch is er met behulp van de vadersnamen een reconstructie van de familieverbanden te maken. Hiervoor verwijs ik graag naar de Genealogie van Hendrick Cousijnen. Opmerkelijk is ook dat de voornaam Lubbert nog steeds in de familie voorkomt. Generatie op generatie is deze voornaam overgedragen.

Lubbert Jansen Cousijnse (1711-1784)

Van de eerste familieleden is vrijwel niets bekend. Daarom maken we een sprong in de tijd naar Lubbert Jansen Cousijnse, achterkleinzoon van Aelbert Hendricksen. Lubbert wordt op 9 augustus 1711 gedoopt. Hij trouwt op 15 februari 1738 met Willemtje Otten:

In een van de rechtelijke archieven is te vinden dat in 1740 Willem Vincent en Jannetje Hunters hun huis en hof te Barneveld over de beek, vlak tegenover de kerk aan Lubbert Jansen Cozijnsen en zijn vrouw Willemtje Otten verkopen voor fl. 700.00.
Van Lubbert Jansen Cousijnse is weinig meer bekend dan dat hij in 1766 ging werken als koster van de Nederlands Hervormde Kerk. Deze functie behield hij tot zijn dood in 1784. Het beroep van koster was in die tijd een belangrijke functie waartoe mede taken behoorden als voorzanger, klokkenluider, doodgraver, secretaris en soms zelfs schoolmeester. De koster zorgde ook voor het bijhouden van de kerkelijke registers (doop-, trouw- en begrafenisregisters).
Kennelijk hebben Lubbert Jansen Cozijnsen en Willemtje Otten hun hele leven in het huis gewoond, want op 22 april 1794 verkopen de erfgenamen het huis.

Jan Lubbertsen Cozijnsen (1741-1789)

Jan Lubbertsen Cozijnsen nam bij het overlijden van zijn vader de taak van koster over. Inmiddels was hij gehuwd met Neeltje Hendriks van Maanen uit Ede. Het echtpaar heeft drie zonen, Hendrik, Lubbertus en Wilhelmus. Hiermee ontstaan de drie eerste vertakkingen van de stamboom:

Hendrik Cozijnsen is winkelier en heeft twee dochters en een zoon. Omdat zijn enige zoon Jan Lubbertsen verhuist naar Ede, wordt deze tak de Edese tak genoemd. Door een verschrijving in de negentiende eeuw gebruikt deze tak de spelling Couzijnsen.

Lubbertus heeft twee dochters en twee zonen. Een van de zonen, Jan Lubbert vestigt zich na zijn huwelijk in Scherpenzeel, waarmee hij het begin vormt van de uitgebreide Scherpenzeelse tak van de familie. De andere zoon, Dirk blijft zijn hele leven in Barneveld wonen en vormt de basis voor de Barneveldse tak (1).

Wilhelmus heeft verreweg de grootste groep nakomelingen. Hij had zeven zonen en een dochter. De zonen vormen de basis voor de Utrechtse, Nijkerkse, Hilversumse, Barneveldse (2), Nijmeegse en Amerikaanse tak.

Wilhelmus Cozijnsen (1785-1876)

Wilhelmus Cozijnsen (1785-1876) was een opmerkelijke persoon in het negentiende eeuwse Barneveld. We weten iets meer van hem door een interessant artikel uit de Barneveldse Courant (23 november 1979), dat is geschreven door gemeentearchivaris G. Crebolder. Aanleiding van het artikel was het feit dat Wilhelmus enkele notities op zijn naam heeft staan waarin het leven in Barneveld in het begin van de 19de eeuw wordt beschreven. Het artikel vertelt over het leven van Wilhelmus en de Barneveldse geschiedenis.

Wilhelmus was de jongste zoon van een eenvoudig gezin, maar hij bleek ambitieus en intelligent genoeg om zich op te werken tot veldwachter. Hij begon zijn loopbaan op 12 jarige leeftijd als schoenmaker en later als meubelmaker. In 1806 trouwde hij met Jabe Maria Heere Redelfs Pleuger. Zij was de dochter van een Duitse boer en emigreerde na diens overlijden naar Nederland samen met haar moeder.

In 1811 was Burgemeester Mettenbrinck op zoek naar een bode en Wilhelmus Cozijnsen kreeg deze functie. De burgemeester was erg tevreden over zijn bode, in het bijzonder na een incident in november 1813. In dat jaar eindigde de inlijving van Nederland bij het Frankrijk van Napoleon. De bevolking was op straat samengekomen om de bevrijding van de Franse bezetters te vieren. De zingende en drinkende menigte zorgde voor een opruiende stemming, die zich met name richtte tegen de gendarmes en de maire, die werden gezien als leden van het Fransgezinde establishment. Mettenbrinck werd gewond door een steen en werd gered door Wilhelmus, toen iemand hem met een mes bedreigde.

In 1817 kwam de functie van veldwachter vrij en de bode Wilhelmus nam de baan over. Hij heeft de functie gedurende vele jaren vervuld. Rond 1830 wordt in de gemeenteraad besproken dat Wilhelmus niet geschikt is voor zijn functie omdat hij regelmatig te diep in het glaasje keek. Na enkele waarschuwingen zonder resultaat wordt Wilhelmus van zijn functie ontheven en keert terug naar zijn oude baan als gemeentebode. De gemeenteraad beoordeelde dat het alcoholprobleem met deze minder hectische baan kon worden opgelost.

Wilhelmus bleef als bode werkzaam tot zijn 84-ste (!) verjaardag. Toen vond men hem te oud worden om door te gaan. In de lange periode dat Wilhelmus als bode werkte, heeft hij zijn notities geschreven. Deze notities zijn gebruikt in artikels die later gepubliceerd zijn door zijn opvolger Hendrik Bouwheer en burgemeester C.A. Nairac.

Wilhelmus had een huis in de Catharinastraat. Hij had een groot gezin met 7 zoons en 1 dochter. Na het overlijden van zijn eerste vrouw hertrouwt hij met Teunisje van Velthuizen. Wilhelmus overlijdt in 1876 op 90 jarige leeftijd.

Johannes Marinus Cozijnsen (John Cozen) (1816-1900)

De naam Cozijnsen leeft niet alleen voor in Nederland. Aan het einde van de achttiende eeuw emigreren tienduizenden Nederlanders naar de Verenigde Staten. Onder hen bevindt zich Johannes Marinus Cozijnsen, de op een na jongste zoon van Wilhelmus.

Johannes Marinus en zijn gezin wonen voor hun vertrek nog in Velsen, Noord-Holland. Daar werken hij en zijn familie mee aan de graafwerkzaamheden van het Noordzeekanaal. De arbeidsomstandigheden zijn zwaar en de huisvesting slecht. Veel kanaalwerkers wonen in geïmproviseerde hutjes in de duinen. Op zoek naar een betere toekomst besluit Johannes Marinus de sprong te wagen naar de nieuwe wereld. In januari 1869 vertrekt hij met zijn vrouw, 5 kinderen en 2 kleinkinderen met de stoomboot RMS Siberia naar Amerika. Uiteindelijk vestigt de familie zich in Newberry, South Carolina.

In de Verenigde Staten worden de namen verbasterd. Johannes Marinus Cozijnsen noemt zich voortaan John Cozen. Met zijn zoon Wilhelmus (William Cozene) en dochter Jabe Maria (Mary Cozene) vestigt hij zich uiteindelijk in Florida. Daar bevinden zich nog steeds nakomelingen met de familienaam Cozene. De oudste zoon van Johannes Marinus blijft in Newberry. Zijn naam is verbasterd tot John Cousins en hij vormt het begin van een uitgebreide tak van de familie in South-Carolina. Op bijgevoegde afbeelding staan John Cousins en zijn vrouw Rebecca Buzhardt.

De spreiding van de familie Cozijnsen

Het Meertensinstituut heeft op haar webiste www.meertens.knaw.nl/nfb de spreiding in Nederland van alle familienamen in 1947 en 2007 openbaar gemaakt en daarbij valt het volgende op:

In 1947 komt de familienaam Cozijnsen 241 keer voor, Cosijnsen: 4 keer en Couzijnsen: 7 keer.

In 2007 komt de familienaam Cozijnsen 483 keer voor, Cosijnsen: 21 keer en Couzijnsen: 6 keer.

De naam komt het meest voor in de Veluwse gemeenten: Barneveld, Nijkerk en Putten. In de loop der jaren zijn echter elders diverse nieuwe concentraties ontstaan.

Inmiddels heeft de naam zich ook in het buitenland voortgezet. In de Verenigde Staten zijn de families Cozene en Cousins ontstaan uit de nakomelingen van Johannes Marinus Cozijnsen. In Australië wonen verschillende nakomelingen van Hendrik Cozijnsen, die in de jaren vijftig naar is geëmigreerd. Zij schrijven de naam als Cozynsen (met Griekse y).

Bronnen

De stamboom van de familie Cozijnsen is samengesteld uit eerdere onderzoeken, met name van de heer H. Meerkerk uit Barneveld en de heer D. Hobo uit Zeist. Beiden hebben begin jaren tachtig bepaalde takken van de familie uitgebreid onderzocht. De gegevens van de oorsprong van de familie zijn ontleend aan de kwartierstaat van mevrouw B. Peijpers en is aangevuld met eigen onderzoek op het Provinciaal Archief van Gelderland. Luther Cousins heeft zes generaties van familie Cousins uit Newberry, South Carolina (USA) onderzocht. De naam Cousins is een verbastering van Cozijnsen. De familie is daarom in de bijgevoegde genealogie opgenomen. De gegevens zijn aangevuld met eigen onderzoek in diverse archieven in Nederland, met data die door familieleden zijn verstrekt en uitgebreid speurwerk op internet.

De stamboom is nagenoeg compleet tot het begin van de twintigste eeuw. De gegevens zijn immers vrij eenvoudig te vinden in diverse provinciale en gemeentelijke archieven en op internet.

Veel van de huidige naamdragers staan (nog) niet in de stamboom. Om ook deze gegevens te krijgen verzoek ik eenieder die informatie over zijn of haar familie wil verstrekken contact op te nemen. Ook ben ik geïnteresseerd in aanvullende informatie zoals oude foto's, familieberichten, krantenknipsels om zo een beeld te vormen van de personen achter de kale gegevens.

Samensteller

Ik ben Ruben Cozijnsen, 43 jaar oud, getrouwd en wonend in 's-Hertogenbosch. Ik werk als commercieel medewerker bij handelsbedrijf gespecialiseerd in medisch meubilair. Al vanaf mijn 19de jaar heb ik mij beziggehouden met stamboomonderzoek. De bijgevoegde gegevens vormen het resultaat van mijn onderzoek. Andere activiteiten waar ik mee ben zijn fietsen, muziek luisteren, reizen en speciale bieren.

Reacties kunnen verstuurd worden naar familie@cozijnsen.com

Klik hier voor de stamboom van de familie Cozijnsen